Cliëntervaringen en eigen regie

We sluiten aan bij de wensen en behoeften van bewoners en cliënten. Met als doel: een goed leven waarin bewoners en cliënten optimaal invloed uitoefenen op hun eigen leef- en werkwereld.

In dit hoofdstuk worden resultaten over cliëntervaringen en eigen regie gepresenteerd.

Het verhaal van Geke

Niet meer terug

De Hoogeveense Geke (57) woont in Assen. Ze is graag bezig. Gaat naar de bingo, bezoekt haar kinderen en helpt bij de introductiebijeenkomsten voor nieuwe medewerkers bij Vanboeijen. ‘’Ik doe zoveel,’’ vertelt Geke met een lach. ‘’Ik werk al 40 jaar. Ook dat is mijn hobby.’’

Geke heeft haar eigen appartement. Tot een paar jaar geleden had Geke een duidelijk doel: terug naar Hoogeveen. Dat is over. Hoogeveen is de plek waar Geke verslaafd raakte. Mensen om zich heen had die Geke niet het beste wensten. Geke: “Ik wil alleen terug naar Hoogeveen als de hele woning mee gaat.’’ Mentor Ageeth: ‘’Geke heeft hier een rijk leven. En een fijne club mensen om zich heen.’’ ‘’Die haar accepteren zoals ze is,’’ vult persoonlijk begeleider Linda aan. Geke: ‘’Dat ik het zo fijn heb hier heb ik zelf gedaan. Samen met de begeleiding.’’

Dat rijke leven is geleidelijk ontstaan. Net als de onderlinge samenwerking. ‘’In het begin maakte je daar nog een potje van,’’ lacht Ageeth. ‘’Je vertelde aan Linda iets anders dan aan mij. Speelde ons tegen elkaar uit.’’ Tijdens een contactmoment tussen Linda en Ageeth gaat er een belletje rinkelen. Ageeth en Linda weten elkaar inmiddels te vinden. Door de vragen van Geke samen te bespreken, kunnen ze Geke één duidelijke reactie geven. Ageeth vertelt: ‘’Ik ken Geke wat langer. Als Linda vragen heeft, stelt ze die aan mij. Dat vind ik fijn.’’

Bami en kipshoarma
Geke: ‘’Het meeste regel ik zelf. Gelukkig wel.’’ Linda regelt afspraken met de kinderen. Daarbij helpt ze Geke met treinreizen en vraagt vrij van werk voor Geke als dat nodig is. Na elke werkdag vragen begeleiders Geke hoe het gaat. Linda: ‘’Geke geeft aan waarmee ze zit. Het wordt niet altijd direct opgelost, maar het delen geeft Geke rust.’’ Een vraagstuk dat wel is opgelost, gaat over het eten. ‘’Tijdens gesprekken vertelde Geke de bezorgmaaltijden niet lekker te vinden. Ik gooide haar in het diepe. Ga maar proberen. Regel je eten zelf maar,’’ vertelt Linda. Woensdag en zaterdag kookt Geke nu zelf. Ageeth: ”Daar heeft ze zelf voor gekozen.’’ Geke: “Een mooie kans, die ik graag benut. Ook al maak ik fouten. Zo leer ik.’’ Wat Geke het liefst kookt? ‘’Bami en kipshoarma,’’ lacht Geke.

Voldaan
Linda hoopt voor Geke dat het blijft gaan zoals het gaat. ‘’Positief. Rustig.’’ Ageeth: ‘’Geke kreeg hier alle ruimte voor herstel. En om het leven te leiden dat bij haar past.’’ Ageeth hoopt dat Geke nog beter op zichzelf gaat passen, vooral op haar gezondheid. Geke: ‘’Ik ben er druk mee bezig. Via mijn werk volg ik lessen over gezonde voeding en beweging. En ik blijf leuke dingen doen. Ik heb altijd lol. Ik ben altijd vrolijk.’’

Op de foto: Geke in de keuken

Audits met ervaringsdeskundigen

Vanaf 2022 audit Vanboeijen ook met de inzet van ervaringsdeskundigen. Samen met een medewerker gaan ze in gesprek met bewoners, cliënten en andere medewerkers over de kwaliteit van zorg. Als gelijkwaardige partners. Een mooie ontwikkelkans voor de ervaringsdeskundigen én voor Vanboeijen. Want, wie weet er nou beter wat belangrijk is voor bewoners en cliënten dan iemand die bij Vanboeijen woont of werkt en de praktijk kent? We maken graag gebruik van hun perspectief, kennis en ervaringen.

In 2022 hebben we geaudit op het thema 'voeding'. De duo’s van auditoren zijn voor het eerst samen op pad geweest, op bezoek bij verschillende locaties. Een spannende, maar fijne ervaring. Hieronder lees je hun bevindingen:

Bewoners en cliënten worden vaak betrokken bij het kiezen en maken van de maaltijden. Wel vertellen bewoners en cliënten dat het betrokken worden nog per begeleider verschilt.
Het komt ook voor dat de begeleiders eten bestellen en kiezen voor de bewoners en cliënten. Of dat begeleiders bepaalde regels hebben die ten koste gaan van de eigen regie van de bewoner of cliënt. Voorbeelden zijn dat een bewoner of cliënt eerst een boterham met hartig beleg moet eten voor hij of zij een boterham met zoet beleg mag nemen. Of dat er pas na het eten gedronken mag worden of dat de bewoner of cliënt brood moet eten omwille van het behouden van de kauwfunctie.

Belangrijke bijvangst van de audits: door het gesprek aan te gaan groeit bewustzijn rondom eigen regie wat betreft het eten. De audits zijn daarnaast als leuk en zinvol ervaren. Aandachtspunten vanuit de audits worden opgepakt door de locaties. In 2023 breiden we het aantal audits met ervaringsdeskundigen verder uit.

Ophalen van cliëntervaringen

Zoals eerder gemeld gebruiken we binnen Vanboeijen sinds 2019 ‘Dit vind ik ervan!’ voor het ophalen van cliëntervaringen. Bewoners en cliënten kunnen per thema aangeven wat hun mening is en of er verbeterwensen zijn. Op deze manier meten we de ervaring van de bewoners en cliënten binnen Vanboeijen. Eens per jaar worden de resultaten vastgelegd in het persoonlijk plan. In 2022 is dit voor 55 procent van de bewoners en cliënten gedaan.

In de afbeeldingen hieronder zie je op welke wijze bewoners en cliënten de verschillende thema's beoordelen en hoe ze kijken naar de ondersteuning en begeleiding die Vanboeijen biedt. Elk thema kunnen ze beoordelen met een 'top!', 'goed', 'matig' of 'slecht'. Ook kunnen bewoners en cliënten ervoor kiezen geen antwoord te geven. Het thema 'huis' wordt het best beoordeeld. Het thema 'lijf' het minst, bewoners en cliënten willen graag gezonder zijn. Over het algemeen zijn bewoners en cliënten tevreden met de ondersteuning en begeleiding die ze van Vanboeijen krijgen.

De uitkomsten zijn over het algemeen vergelijkbaar met die van 2021. Wel valt op dat het percentage bewoners en cliënten dat de thema’s ‘gevoel’ en ‘lijf’ positief beoordeelt gestegen is met 10 procent.

We willen leren van de uitkomsten. Zo zijn de uitkomsten input voor de afspraken die we maken over de ondersteuning en begeleiding voor elke individuele bewoner of cliënt. In 2023 reflecteren we ook op locatie- en organisatieniveau op de resultaten. Om zo in beeld te krijgen welke dingen goed gaan en wat er nog aandacht vraagt. Op basis daarvan kunnen we verbeterafspraken maken, beleid aanpassen of nieuw beleid maken.

Ook vorig jaar hebben we de uitkomsten gebruikt voor beleidsontwikkeling. In 2021 gaven bewoners en cliënten aan niet zo tevreden te zijn over hun lijf. Mede daarom hebben we besloten in 2023 te investeren in een gezonde leefstijl en leefomgeving voor bewoners en cliënten waaronder in rookvrije zorg en gezonde en lekkere voeding.

Reflecties

Mooi dat we zien dat de bewoner in specifieke gevallen heel goed zelf keuzes kan maken. Daar kunnen we van leren. Hoe kunnen we dat uitbreiden?

Iets nieuws proberen – alleen op de fiets naar het werk, dat is leuk maar ook uitdagend… Is het eigenlijk wel leuk genoeg of vooral spannend?

We geven de bewoner of cliënt de ruimte die hij of zij aankan. Keuzeruimte binnen bepaalde kaders.

Ervaringen over kwaliteit van zorg

Leren van ervaringen, dat stond centraal in een praktijkgericht onderzoek dat we de afgelopen drie jaar hebben uitgevoerd met hulp van een subsidie van het Zorgondersteuningsfonds. We wilden onderzoeken wat verhalen ons konden vertellen over kwaliteit van zorg. Daarvoor hebben de betrokkenen van een bewoner of cliënt met elkaar om tafel gezeten. En ervaringen gedeeld, van goede zorg en van minder goede zorg. Wat kunnen we hiervan leren? Wat zien we (al) van de Vanboeijen Manier terug en wat zijn onze aandachtspunten?

Dit onderzoek richtte zich op leren. Hieronder lees je onze bevindingen:

Betrek een brede groep om vanuit meerdere perspectieven vragen te stellen. Zo vergroot je je onderzoekskracht.
Praat vanuit de ervaring, dat geeft een objectiever beeld van de situatie. Blijf bij de feiten. Werkvormen en hulpvragen helpen daarbij: wat zag je/hoorde je/zei je?
Maak het resultaat van het gesprek visueel. Bijvoorbeeld door middel van een woordenwolk, waarbij veel benoemde thema’s groot worden uitgelicht. Dat geeft inzicht. Eén van de betrokkenen na het zien van de woordenwolk: ‘Deze plaat geeft een compleet beeld van wat voor deze bewoner belangrijk is. We moeten het naast het persoonlijk plan houden: staat alles erin?’
Ook van situaties die goed gaan, kun je leren.
Laat je ‘oplossingsdrang’ los, onderzoek en stel vragen.
Iedereen kan meedoen, op zijn of haar eigen manier. Door mee te praten, samen met de begeleiding een dagboekje in te vullen of door bijvoorbeeld een vlog te laten zien. Zoals één van de deelnemers, vol trots deelde zij op deze manier foto’s en videobeelden van dingen die voor haar belangrijk zijn.

We zitten in de afrondende fase van het onderzoek. Het Zorgondersteuningsfonds noemt in haar reactie op ons eindverslag dat het onderzoek waardevolle en nuttige materialen heeft opgeleverd, die ook voor andere organisaties van toegevoegde waarde kunnen zijn.

Onderzoek van de centrale bewonersraad

Inspraak en medezeggenschap staat op onze agenda. Ook de centrale bewonersraad heeft hier onderzoek naar gedaan en met bewoners en cliënten gesproken over meepraten op de woning of het werk. Hieronder lees je de belangrijkste uitkomsten:

Bewoners en cliënten willen graag meepraten, dat is het belangrijkste punt.
Meepraten in de driehoek gaat goed. Meepraten over dingen die belangrijk zijn op de woning of het werk kan beter. Nog niet iedereen weet wat inspraak is. Bewoners, cliënten en begeleiders weten niet over welke onderwerpen bewoners en cliënten mogen meepraten.
Belangrijk advies: zorg ervoor dat binnen Vanboeijen iedereen zijn eigen keuzes kan maken. Daarvoor is het belangrijk dat alle bewoners en cliënten, maar ook de begeleiders weten wat inspraak en medezeggenschap inhoudt.

Deze aandachtspunten en adviezen nemen we ter harte en nemen we mee in hoe we in 2023 verder werken aan inspraak en medezeggenschap binnen Vanboeijen.

Meeweten, meedenken, meepraten en meebeslissen

Meeweten, meedenken, meepraten en meebeslissen, dat is hoe we medezeggenschap binnen Vanboeijen vormgeven. We vinden het belangrijk dat bewoners en cliënten optimaal invloed kunnen uitoefenen op hun eigen leef- en werkwereld. Het gaat immers om hun leven, hun zorg en hun dag.

Ons uitgangspunt is daarom dat inspraak en medezeggenschap zo dicht mogelijk bij de leef- en werkomgeving van bewoners en cliënten plaatsvindt. Dus op de locaties zelf. Dit is in lijn met de Wmcz (Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018) en betekent dat elke woon- en dagbestedingslocatie recht heeft op een lokale raad. Deze komt op voor de belangen van bewoners en cliënten van de locatie en is een formele gesprekspartner voor de zorgmanager. Net zoals de centrale bewonersraad (CBR) en de centrale verwantenraad (CVR) dat zijn voor de raad van bestuur (RvB).

De afgelopen periode hebben we afspraken gemaakt over hoe we in de centrale en lokale raden willen samenwerken. Deze afspraken staan in de medezeggenschapsregelingen. De medezeggenschapsregelingen zijn, na een zorgvuldig traject, met inspraak en instemming van de CBR en CVR tot stand gekomen. Er is ook een cliëntversie van de informatie over de lokale raden gemaakt. In de cliëntversie wordt de informatie in begrijpelijke taal uitgelegd. → Alle informatie over de lokale raden en de cliëntversie vind je hier.

We zijn blij met en trots op deze stap. Omdat het de Vanboeijen Manier extra kracht bij zet, het helpt ons de bewoner en cliënt centraal te stellen. En omdat het nieuwe, aanvullende kaders biedt voor de manier waarop we met elkaar samenwerken. Of we nu bewoner, cliënt, ouder, verwant, wettelijk vertegenwoordiger of professional zijn, we doen het met elkaar. Samen zijn wij Vanboeijen.

We werken volgens de nieuwe afspraken die we hebben gemaakt. Dat betekent onder andere dat de zorgmanager - bij afwezigheid van een lokale raad - minimaal één keer per jaar de belangstelling peilt voor een lokale raad. Eind 2022 hebben we de stand van zaken in kaart gebracht. De grafiek hiernaast laat de resultaten zien. Op het merendeel van de locaties zijn al lokale raden die vanaf nu volgens de medezeggenschapregelingen kunnen werken of wordt de belangstelling voor een lokale raad al onderzocht. Op een kleiner deel van de locaties worden hierin begin 2023 stappen gezet.

Pionieren en experimenteren: doen wat past
De lokale raad kan gebruik maken van onafhankelijke ondersteuning. Vanboeijen heeft daarvoor twee onafhankelijke ondersteuners aangesteld. Zij hebben ook een belangrijke rol gespeeld in de pilot die we in 2022 hebben afgerond. Ze hebben gepionierd. Ontdekt wat werkt en wat niet werkt als het gaat om het verder brengen van inspraak en medezeggenschap op locaties. Maak het zo klein mogelijk, behapbaar. Doe wat past. Dat is het devies van de onafhankelijke ondersteuners. En vooral: sluit aan bij de wensen, behoeftes en mogelijkheden van bewoners en cliënten.

Reflecties

Bij een bewoner die zich heel makkelijk laat begeleiden, vraag ik me wel eens af: ‘wat wil jij nou zelf?’

Deze bewoner kan goed vertellen wat voor hem belangrijk is. Maar hij doet het niet bij iedereen. Alleen bij begeleiders waar hij zich veilig voelt. Dat is iets om over na te denken.

Soms heeft een bewoner of cliënt behoefte aan kaders. Maar tegelijkertijd beperken wij daarmee keuzevrijheid op basis van onze eigen normen en waarden. Daar moeten we kritisch op blijven en het gesprek over blijven voeren.