Cliëntervaringen en eigen regie
Binnen Vanboeijen is ondersteuning en begeleiding altijd gericht op kwaliteit van bestaan, een goed leven. Wat dat is, verschilt per persoon.
Hoe weten we wat in het leven van de bewoner of cliënt belangrijk is, wat bijdraagt aan zijn of haar kwaliteit van bestaan? Door met de bewoner of cliënt in gesprek te gaan. Door goed te observeren. En door in gesprek te gaan met ouders en verwanten. Elke bewoner en cliënt vertelt wat voor hem of haar belangrijk is op een eigen manier.
In dit hoofdstuk worden resultaten met betrekking tot cliëntervaringen en eigen regie gepresenteerd.
Het verhaal van Karen en Roland
Terugkijken op 2021
Roland en Karen werken als ervaringsdeskundige binnen Vanboeijen. Ze vertellen over het jaar 2021. Over wat voor hen belangrijk is, wat er leuk was en wat juist niet. Een jaar met veranderingen, humor en jubilea.
“Ik word blij van muziek luisteren en boeken lezen. Boeken lezen doe ik uit mijzelf, ik vind het leuk. Niemand hoeft mij te vragen dit te doen.” opent Roland. Karen wordt blij van breien, knutselen en winkelen. Ook werk is belangrijk. Voor hen beiden. Zo werkt Roland bij de transportdienst binnen Vanboeijen. Daar vervoeren ze onder andere de was. Roland rijdt er ook voor op de bus. “Zinvol werk doen. Dat past bij mij.’’ Door corona konden Roland en Karen niet het hele jaar werken. “Dat was het minst leuke van 2021,” vertelt Karen. “Ik werk met klei. Maak schalen en vazen van keramiek. Thuis kan dat niet. We hebben er geen bakoven.”
Zeggen is doen
Een tijd terug heeft Roland een nieuwe persoonlijk begeleider gekregen. Spannend, want zijn vorige persoonlijk begeleider heeft hij lang gehad. “Met een persoonlijk begeleider moet ik kunnen lachen. En er mag niets wordt ondernomen zonder dat mijn mening wordt gevraagd.” Dat gaat gelukkig goed met zijn nieuwe persoonlijk begeleider. Karen vertelt dat zij het belangrijk vindt dat begeleiders hun afspraken nakomen. “En als dat niet lukt moet je het zeggen. Bijvoorbeeld als je iets later bent.” Zeggen wat je doet. Dat geeft haar duidelijkheid.
Roland heeft nog een tip. Speciaal voor zijn begeleiders van werk. Lachend: “Klier wat beter. Het mag wel wat minder serieus.”
Hoogtepunt
Naast humor is vrijheid voor Roland belangrijk. Bijvoorbeeld om zelf verf te kunnen halen voor zijn appartement. Roland: “Ik mag dan de auto van de woning mee, super!” Karen haakt daar op in en vertelt dat ze afgelopen jaar een eigen koelkast heeft gekregen. De kast met voeding van de woning zit op slot, maar Karen mag er boodschappen uithalen om op haar eigen appartement bewaren. De ‘extraatjes’ haalt ze zelf van de supermarkt. “Die kan ik nu in mijn eigen koelkast bewaren.” Dat maakt haar trots.
2021 was voor beiden ook een jaar met hoogtepunten. Bijvoorbeeld toen Karen haar familie in Londen weer kon zien na de coronaperiode. “Wat was het fijn mijn kleine nichtje weer te zien.’’ Voor Roland is 2021 een speciaal jaar geweest. Hij woont 12,5 jaar bij Vanboeijen. Een jubileum. Zijn huisgenoot woont er 25 jaar. Dat is gevierd. “We hebben zelf activiteiten uitgekozen. Bowlen en barbecueën, met alle bewoners en begeleiders. Wat een hoogtepunt.
Ervaringsdeskundigen
Elke bewoner en cliënt is een ervaringsdeskundige. Heeft ervaringen en kennis die waardevol zijn voor de keuzes die we maken. In het verhaal hierboven heb je kennis kunnen maken met Roland en Karen. Zij werken als ervaringsdeskundige, binnen en buiten Vanboeijen. Zo geven zij les, bijvoorbeeld aan stagiaires binnen de organisatie en op scholen. Ze vinden het belangrijk de stem van de bewoner en cliënt te laten horen. Zodat die mee kan worden genomen in vraagstukken en ontwikkelingen binnen de organisatie.
In 2021 is Vanboeijen gestart met de inzet van ervaringsdeskundigen auditor. Daar ging een procedure aan vooraf met een vacature en sollicitatiegesprekken. Er zijn drie ervaringsdeskundigen geworven. Ze gaan op verschillende thema’s locaties toetsen, audits doen. Hierbij zetten ze hun eigen kennis, ervaringen en mening in. Ze doen dat samen met een medewerker. Op de werving van deze medewerkers - nieuwe collega’s - hebben de ervaringsdeskundigen een flinke stempel gedrukt. Want, er moet natuurlijk wel een klik zijn.
In 2021 zijn de ervaringsdeskundigen en de medewerkers geschoold. Daarmee zijn ze klaar om op het eerste thema te gaan auditen. In 2022 gaan de auditoren met bewoners en cliënten en medewerkers het gesprek aan over ‘maaltijden’. Bidden voor de maaltijd, keuzes maken, boodschappen doen, beleg. Alles komt aan de orde.
Reflecties
Op onze dagbestedingslocatie lagen gereedschappen eerder achter slot en grendel. Bewoners en cliënten konden er niet zelfstandig bij. We dachten dat dat nodig was. Wat zouden ze daar wel niet mee kunnen doen? Nu zijn de kasten open. We hebben vertrouwen. Aan het eind van de dag kijken we of alles er is. Soms ontbreekt er wat. Dan maken we dat bespreekbaar: ''we zijn iets kwijt, wie weet waar het is?' Zo vergroten we zelfstandigheid.
Collega’s die elkaar bevragen. Dat is mooi. Eén weegschaal voor alle bewoners. Is dat niet een beetje ouderwets? En past het wel bij de Vanboeijen Manier?
Ophalen van cliëntervaringen
‘Dit vind ik ervan!’ helpt vast te stellen wat voor de bewoner of cliënt belangrijk is en wat hij of zij vindt van de ondersteuning en begeleiding. We zijn hierover doorlopend met elkaar in gesprek. De wensen en behoeften van de bewoner of cliënt veranderen immers voortdurend. Minimaal een keer per jaar leggen we de resultaten van Dit vind ik ervan! vast in het persoonlijk plan. Dat doen we nog niet systematisch voor alle bewoners en cliënten. In 2021 is voor bijna een kwart van de bewoners en cliënten de bevindingen in het persoonlijk plan vastgelegd.
Bewoners en cliënten worden gevraagd 10 verschillende thema's de beoordelen met een 'top!', 'goed', 'matig' of 'slecht'. De eerste afbeelding op de volgende pagina toont de per thema over kwaliteit van bestaan het percentage bewoners en cliënten dat het thema met een 'top!' of 'goed' beoordeeld. De quotes illustreren veelgenoemde opmerkingen per thema. Wat opvalt is het feit dat bewoners en cliënten over het algemeen tevreden zijn over hun leven. Het thema 'veilig voelen' wordt het best beoordeeld, het thema 'lijf' wordt het minst goed beoordeeld.
Door middel van Dit vind ik ervan! vragen we bewoners en cliënten ook wat ze van de geboden ondersteuning en begeleiding vinden. De tweede afbeelding op de volgende pagina toont de resultaten. De groene duim toont het percentage bewoners en cliënten dat het thema 'hulp' met 'top!' en 'goed' beoordeeld. De rode duim het percentage dat beoordeelt met 'matig' of 'slecht'.
Leren van ervaringen
Wat is belangrijk voor de bewoner of cliënt voor een goed leven? Wat vertellen ervaringen ons over kwaliteit van leven van de bewoner of cliënt? Dat hebben we ook in een praktijk gericht onderzoek naar de Vanboeijen Manier onderzocht. Een onderzoek dat we doen dankzij een subsidie van het Zorgondersteuningsfonds en dat we doen in het kader van het traject Begeleiding à la carte van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Samen met betrokkenen uit de driehoek (bewoner/cliënt, ouders/verwanten, (persoonlijk) begeleider), zorgmanager en gedragsdeskundige, hebben we ervaringen gedeeld rondom de ondersteuning en begeleiding aan een bewoner of cliënt. Zo ook rondom Sebastian, wiens verhaal we in het vorige hoofdstuk hebben gedeeld.
Ervaringen helpen zo objectief mogelijk te vertellen over kwaliteit van zorg. We delen geen meningen of oordelen maar blijven bij de feiten: wat hoorde je? Wat zag je?
Op basis van de ervaringen zijn we op zoek gegaan naar rode lijnen, thema’s. Thema’s die we vervolgens hebben vertaald naar kwaliteit van bestaan. Welke domeinen blijken op basis van deze ervaringen belangrijk te zijn voor de bewoner of cliënt? Samen met betrokkenen hebben we hiervoor werkvormen ontwikkeld. Werkvormen die geschikt zijn voor iedereen. Want we willen alle ervaringen horen.
Dat hebben we inmiddels voor 15 bewoners en cliënten gedaan. Komende periode gaan aan de slag met teams. Wat vertellen ervaringen ons over persoonsgerichte zorg op locatie?
We gaan er in 2022 mee verder en zullen de resultaten volgend jaar delen. Nu al nieuwsgierig? Luister dan naar deze podcast. Miranda, de moeder van Marijn, en projectleiders Leanne en Katinka vertellen over hun ervaringen.
Reflecties
Eerder waren we als begeleiders zelf verantwoordelijk voor de onderhoud van het terrein rondom de woning. We kwamen er eigenlijk nauwelijks aan toe, want er was te weinig tijd. Nu is het waardevolle werk en dagbesteding voor bewoners en cliënten. Zo dragen ze bij aan het onderhoud van hun eigen leefomgeving.
Als het spannend wordt moeten we scherp zijn. Dan lijkt het bijvoorbeeld heel logisch de vrijheid van de bewoner of cliënt in te perken omwille van de veiligheid. Maar het past niet bij de manier waarop we willen werken.
Met elkaar op locatie
Wij geloven erin dat bewoners en cliënten alleen een goed leven kunnen leiden als we aansluiten bij hun wensen en behoeften. Dit doen we door met bewoners/cliënten en ouders/verwanten samen te werken en hen te betrekken bij alledaagse keuzes, ontwikkelingen en besluiten. Meeweten, meedenken, meepraten en meebeslissen. Dat noemen we inspraak en medezeggenschap.
In 2021 hebben we verder gebouwd aan medezeggenschap op locatie. Dat wil zeggen: aan cliëntenraden die op locatieniveau een formele gesprekspartner zijn voor de zorgmanager. We hebben hier in twee clusters op verschillende locaties mee geëxperimenteerd, in de vorm van een pilot die doorloopt tot 1 maart 2022. De cliëntenraden zijn daarbij ondersteund door een onafhankelijke ondersteuner. Het heeft geleid tot meer bewustwording, bij medewerkers, ouders en verwanten en bewoners en cliënten zelf. Het heeft ook nieuwe vragen opgeworpen zoals: Wat als bewoners en cliënten iets anders willen dan ouders en verwanten? Hoe ziet de rol van ouders en verwanten er precies uit? Hoe kunnen bewoners en cliënten en ouders en verwanten samenwerken in een lokale cliëntenraad? Het geeft stof tot nadenken en is aanleiding voor een goed gesprek.
Deze ervaringen gaan mee naar de andere locaties van Vanboeijen. We willen dat meeweten, meedenken, meepraten en meebeslissen vanzelfsprekend wordt op alle locaties. Zodat de wensen en behoeften van de bewoner en cliënt overal en altijd centraal staan.
